Het communisme heeft na de val van de Muur afgedaan als serieuze politiek, zo lijkt het. Ex-communisten biechten hun verleden van zich af (behalve Harry Mulisch) en in Rusland, waar het allemaal begon, heeft de beurs meer macht dan vroeger de KGB. Dat was in de jaren '60 en '70 wel anders. Arbeiders in Groningen en linkse studenten wilden toen van geen kritiek op het communisme weten en de BVD vond hen dan ook staatsgevaarlijk. Kortom: je was voor of tegen. In vergelijking met deze zwart/wit-stellingname valt op, dat veel ooggetuigen van de Russische revolutie er zelf een tweeslachtige houding op na hielden.