'Dat zwart is tenminste zwart!' 'Ben je zeker, dat het niet opnieuw is ingekleurd...?' 'Eindelijk zijn we van die nietjes in de rug verlost!' Hec Leemans (1950) en Merho (pseudoniem van Robert Merhottein (1948)) hebben na twaalf jaar Hoste de overstap naar uitgeverij Standaard gemaakt en dat levert bovenstaande kreten op, waarbij vooral Merho zich zo blij toont als een kind. Zijn vrouw onthult, dat 'de herdrukte boekskes' de afgelopen dagen geen strobreed van het echtelijke bed verwijderd mochten worden. Het verschil tussen een uitgave van Bakelandt, Leemans' vrijbuitersstrip die zich afspeelt in de door Napoleon Bonaparte onderworpen Nederlanden en Kiekeboe, waarin Merho een eigentijds gezin opvoert met een al te doldwaze vader, bij de feitelijke krante-uitgever Hoste en de gelouterde stripuitgever Standaard, is het spreekwoordelijke verschil tussen dag en nacht. Samen met Dirk Willemse, directeur strips bij de Standaard Uitgeverij, doen de twee stripmakers een boekje open over hoe de switch tot stand kwam.

Hec Leemans: 'Hoste deed de uitgave van onze strips er eigenlijk maar bij. Daar het een pure krante-uitgever is, had men weinig kennis op het gebied van strips uitgeven en besteedde men er weinig aandacht aan. Standaard heeft oog voor de klachten van zijn auteurs en speelt die door naar de drukker. Er wordt oplettender met de strips omgesprongen, men gebruikt beter papier, betere inkt en zo komt het, dat het zwart nu niet meer vaal is en de kleuren niet meer flets. Als uitgever, gespecialiseerd in strips, heeft Standaard veel meer kwaliteit in huis dan Hoste. Maar Robert en ik zijn zeker niet met ruzie bij Hoste vertrokken. Omdat men ging reorganiseren en men zich wilde gaan beperken tot de kranten, besloot men de strips af te stoten.' Robert Merhottein: 'Nee, er was geen sprake van een conflict tussen Hoste en ons. Onze overstap is een zakelijke overeenkomst waar iedereen wel bij vaart. Bakelandt en Kiekeboe blijven ook gewoon voorgepubliceerd worden in de Hoste-krant Het Laatste Nieuws en De Nieuwe Gazet.' 'Ik kende Robert en Hector al van de tijd, dat ik nog voor Het Spectrum werkte. In 1988 fuseerde Spectrum België met Elsevier België en Standaard. Er werd toen besloten onder de laatste naam verder te werken,' vertelt Dirk Willemse. 'Standaard startte een jaar geleden gesprekken met Hoste rond de overname van Kiekeboe en Bakelandt. Daar deze auteurs veel voelden voor zo'n overgang, is één en ander vlot en snel verlopen. De laatste jaren is er heel wat veranderd bij Standaard. Er wordt gewerkt aan nieuwe reeksen naast de bekende series. Bij Studio Vandersteen werkt iedereen aan zijn eigen reeks. Met vier nieuwe albums per serie per jaar is er voor onze tekenaars weinig ruimte voor nieuwe extra series. Willy Vandersteen werkt zelf met veel plezier aan De Geuzen en heeft op dit moment geen nieuwe projecten. Wij zijn ons voor nieuwe series elders gaan oriënteren. Standaard wil starten met een beperkt aantal nieuwe reeksen van vooral Vlaamse tekenaars. Wij denken dat we voor hen een goede thuishaven zijn. Hector en Robert zijn vakbekwame mensen, die weten wat dit vak inhoudt en wij kunnen hun boeken veel beter uitbrengen dan Hoste. Wij blijven de oude Hoste-uitgaven van Kiekeboe en Bakelandt evenwel distribueren tot zij uitverkocht zijn, maar er is nog maar weinig in voorraad.' Niet alleen de kwaliteit van haar uitgaven maakte, dat Merhottein en Leemans wel oor hadden naar het voorstel van Willemse om de overstap naar Standaard Uitgeverij te maken, de kwaliteit van het uitgeven was voor de twee stripmakers zo mogelijk van een nog groter gewicht. Op de Nederlandse markt liet Hoste de distributie nogal liggen. Betapress doet de verkoop per computer en het feit, dat de Hoste-strips geen streepjescode hadden, gaf complicaties die succes in het buitenland in de weg stonden. En dat, terwijl de heren een internationale carrière ambiëren. Willemse: 'In België heeft Kiekeboe een oplage van 60.000 exemplaren, hetgeen het een echte topserie maakt. Bakelandt behoort met de helft van dat aantal nog steeds tot de top 10 series, zoals bij voorbeeld Robert en Bertrand. In Nederland evenwel worden er aan die strips maar een paar duizend exemplaren verkocht, doordat Hoste niet voor een goede distributie heeft gezorgd. Om de een of andere reden had Hoste geen interesse voor Nederland. Over een jaar of anderhalf zullen de resultaten van de herlancering van de strips van Hector en Robert bij Standaard Uitgeverij merkbaar worden. Wij verzorgen de promotie veel beter, doordat wij onder meer al over vijftien vertegenwoordigers voor onze strips en boeken beschikken.' Leemans vult aan 'Bij Standaard zitten Robert en ik nu beter met het oog op de internationale markt. Standaard volgt die beter dan Hoste deed. Daar had men geen ervaring met die markt en was men op beurzen neofiet. Vanaf nummer 50, beginnen we met een nieuwe start van Bakelandt. We gaan de personages dan opnieuw voorstellen en brengen dat album in het Frans - en voor mijn part Albanees - uit als nummer één. Dan kunnen ook die Albanezen het goed volgen. Hopelijk volgt er op een gegeven moment dan een vervijfvoudiging van de verkoop!' 'Wij hebben altijd beweerd, dat het uitblijven van succes met onze reeksen in Nederland te wijten was aan een slechte distributie. Als Kiekeboe en Bakelandt nu nog niet aan gaan slaan, hebben Hector en ik geen excuses meer. Maar ik verwacht ook initiatieven van onze nieuwe uitgever die de verkoop zullen bevorderen. Dergelijke initiatieven ontbraken bij Hoste,' aldus Merhottein. 'Ofschoon het al zeer succesvolle reeksen zijn, zal Standaard Uitgeverij zeker trachten dit succes uit te bouwen,' belooft Willemse. Publicatie van Bakelandt en Kiekeboe in Nederlandse kranten zou ongetwijfeld bijdragen aan vergroting van de populariteit van deze strips in ons land. Dirk Willemse is dan ook vast van plan via Nico Noordermeer, die voor Standaard en Uitgeverij De Lijn als vertegenwoordiger optreedt waar het het realiseren van publicatieruimte voor krantestrips betreft, zijn twee aanwinsten bij Nederlandse kranten onderdak te brengen. Hij wijst daarbij op de grote voordelen die Kiekeboe en Bakelandt bieden: 'De strips hebben een gegarandeerd verschijningsritme en een duidelijke kwaliteit en Robert en Hector bezitten het ambachtelijke doorzettingsvermogen dat zo typerend is voor de Vlaamse strips. Vandaar, dat Standaard met Kiekeboe en Bakelandt garanties kan bieden die een ander niet te bieden heeft.' 'Nooit heb ik in al die jaren een dag overgeslagen,' zegt een plichtsgetrouwe Leemans, 'en dat geeft de kranten vertrouwen. Toen Robert en ik indertijd bij Het Laatste Nieuws begonnen, twijfelde men of wij het tempo wel aan zouden kunnen. Maar dat is altijd goed gegaan in tegenstelling tot Gerrit Stapel en Hans Kresse, van wie de eerste - dat mag ik vast wel van hem vertellen - eens opgebeld werd door de hoofdredacteur met de vraag waar zijn strook die dag gebleven was. En in plaats van te tekenen ging Kresse wel eens met de hond wandelen.' Dergelijke praktijken komen nu nauwelijks meer voor. Het idee, dat een krantestripmaker met een deadline van twee dagen te maken heeft, is volgens Willemse achterhaald. Hoe ver liggen Leemans en Merhottein dan voor? De laatste: 'Op het moment 84 verschijningsdagen in potlood. Een maand tot twee reserve aan ideeën voor verhalen.' 'Ik ben gewoon te werken per verhaal en dat geldt ook voor het bedenken van de plots,' aldus Leemans, 'Ik lig nu vier weken voor, maar dat zijn er normaal meer. Omdat ik nu èn een goed verhaal wilde maken èn de personages daarin duidelijk wilde voorstellen, heb ik zeker drie weken moeten denken over een verhaal. Een paar jaar geleden had ik altijd maar een week voorsprong en kon ik dus niet ziek worden. Vandaar, dat ik zo gezond ben! Maar sinds ik drie jaar geleden een assistent kreeg in de persoon van Claus Scholz, die alles inkt op enkele figuren na, is mijn voorsprong een half album.' Merhottein: 'Ook ik beschik sinds drie jaar over een inkter: Peter Koeken, die voorheen Tits tekende. Graag zou ik ook nog een assistent willen hebben die het potloodtekenen ter hand neemt, zodat ik mij, vanwege een uitbreiding van mijn werkzaamheden in de vorm van een bij Standaard te verschijnen Kiekeboe Familiestripboek, kan beperken tot het maken van het verhaal en de lay-out. Maar het is moeilijk iemand te vinden en Studio Vandersteen heeft alleen bezette potloodtekenaars. Uiteindelijk is het mijn streven een Studio Merho te realiseren, waarover ik de supervisie heb, Ik zeg wel eens: strips maken is een mooi vak, maar het tekenen is er te veel aan. Het neerzetten van de personages vind ik boeiend, maar dat geldt niet zo zeer voor de decors.' Merhottein wijst het cliché van de eenzaam ploeterende kunstenaar van de hand. 'Film is toch ook teamwork? Indien je werkt met tien scenaristen en tien tekenaars, kan dit de kwaliteit van je strips alleen maar ten goede komen. Nu is iemands tekenstijl natuurlijk makkelijker te imiteren dan zoiets als humor. Verhalen zouden een ander karakter krijgen bij een wisseling van de scenarist en daarom blijf ik die zelf maken. Collega Leemans is niet geneigd een studio op te storten. Dat zou voor hem ook minder makkelijk zijn, meent Willemse. 'Doordat je bij een karikaturale strip te maken hebt met sjablonen, is het eenvoudiger in dezelfde stijl te werken, terwijl er in een realistische stijl veel te variëren valt.' Maar Leemans heeft nog andere redenen: 'Het is vreemd om dingen uit handen te geven. Het resultaat valt niet tegen, maar het is wel wennen. Nu vorm ik een goed team met Claus; we zijn goed op elkaar ingespeeld. Onlangs zijn we op groter formaat gaan werken en dat is een goede zet gebleken. De inkleuring heb ik bij De lotelingen nog zelf gedaan, in drie maanden. Dat was niet te doen, ik was kapot! Het heeft daarna lange tijd gevergd om een inkleurster in te werken en nu is het nog niet altijd zoals ik het zelf zou doen. Fouten tracht ik zoveel mogelijk te corrigeren, want ik ben er ziek van als er ook maar íets mis gaat. Dan denk ik: had ik er maar twee dagen langer naar gewerkt. Naast Bakelandt ben ik nu bezig aan een nieuwe strip: Kowalsky, die eveneens door Standaard uitgegeven zal worden. Het eerste album, dat in oktober in de winkels ligt, wil ik persé helemaal zelf gemaakt hebben. Daarna besteed ik misschien enkele zaken uit.' Het uitgeven van Kowalsky betekent ook een belangrijke breuk met het oude beleid bij Standaard, want het betreft hier nu eens géén krantestrip. 'Maar het blijft onze politiek om reeksen uit te geven, waarvan op zijn minst vijf albums verschijnen,' zegt Willemse, 'Deze langetermijn-politiek is goed voor de auteur, de uitgever en de consument, want de laatste weet, dat hij geen eenmalig ding koopt. Het eenmalige kunstwerk van de stripmaker-die-niet-weet-wat-hij-daarna-gaat-doen, zal in ons fonds dan ook niet voorkomen. Hetzelfde geldt voor het werk van beginners, ofschoon wij hen wel met onze know-how willen begeleiden. Debutanten moeten hun heil zoeken bij tijdschriften en fanzines en niet meteen veel geld verwachten te verdienen. Bij het wielrennen kom je ook via de junioren en de liefhebbers als neo-prof in een kleine ploeg. Pas als je deze stadia doorlopen hebt, kom je er.'