Hoewel de comic books in Amerika in de oorlogsjaren een geweldige populariteit genoten, met name ook bij de Amerikaanse soldaten aan het front, zijn zij in de vijftiger jaren ernstig in diskrediet geraakt. Er kwam een brede campagne op gang binnen de heksenjacht van McCarthy, die na de oorlog het Amerikaanse kunstwezen teisterde.

Belangrijkste aanklager van de comic books was de psychiater Dr. Fredric Wertham, die in tijdschriftartikelen, het naar zijn mening verderfelijke karakter van de comic books voor de tere kinderziel breed wist uit te meten. In 1954 legde de vorig jaar overleden Wertham zijn bevindingen vast in een in stripkringen inmiddels legendarisch boek: Seduction of the Innocent. Zonder dat veel mensen kennis hebben genomen van zijn beweringen, heeft Wertham zich met dit boek moeiteloos de faam verworven van de grootste bestrijder van stripverhalen aller tijden. Haunt of Fears Tot nu toe waren de uitspraken van Wertham eigenlijk alleen bestreden door comic book-liefhebbers in de diverse fanzines en meer visueel door underground-tekenaars, die hem zelfs vereerden met een eigen titel van een underground comics-serie. Vorig jaar verscheen in Engeland een diepgaande studie over de Britse campagne tegen gruwelstrips in de vijftiger jaren van de hand van Martin Barker, waarin ook het werk van Wertham grondig wordt geanalyseerd, onder de titel A Haunt of Fears. Barker komt tot de conclusie dat Werthams boodschap in het kort op het volgende neerkomt: - Comic books bederven kinderen. Zij worden er zo door meegesleept, dat zij er geen weerstand aan kunnen bieden en geen verweer hebben tegen de erin vervatte boodschappen; - Er vindt een identificatie plaats met het gebeuren in het verhaal: de kinderen worden zelf hoofdpersoon en meten zich de kracht van deze aan; - Zij identificeren zich met de supersterke en succesvolle valse helden en nemen hun wereld als meer reëel en aantrekkelijk dan hun eigen leefwereld; - Zo worden de hele beleving en geest van het kind in beslag genomen en de morele normen en waarden beïnvloed. Het gewone schiet tekort. Het kind wordt verslaafd en heeft regelmatig steeds hogere doses comic books nodig. Wertham beschrijft dit ergens als: 'Kafka for the kiddies'. In tegenstelling tot wat vaak wordt aangenomen, richtten Werthams bezwaren zich dus niet alleen op zogenaamde gruwelstrips, maar op alle comic books. Hij maakte niet alleen bezwaar tegen de afbeelding - in zijn ogen verheerlijking - van misdadigheid en erotiek, maar ook tegen hét mogelijk fascistisch karakter van superheldencomics en tegen racistische trekken in de comic books. Als kind van zijn tijd veroordeelde hij echter ook de verbeelding van te mannelijke vrouwen, zoals dat bij voorbeeld in de Wonder Woman comic books gebeurde. Het is dan ook niet zo verwonderlijk, dat Wertham voor zijn actie medestanders vond in zeer uiteenlopende maatschappelijke groepen, al naar gelang de inhoud van de veroordeling die ten aanzien van bepaalde comic books werd uitgesproken. Zo was de actie tegen de comic books in Amerika sterk ingebed in de golf van anti-communisme van de vijftiger jaren. Barker analyseert in zijn boek, dat in Engeland juist de communistische partij de belangrijkste motor in de campagne tegen comic books was, vanuit een sterk anti-Amerikanisme! De geest van Wertham De geest van Wertham is inmiddels nog lang niet dood. Sinds enkele jaren woedt er in Amerika een zogenaamd 'keuringsdebat'. Men vraagt zich af, of comic books niet net als films onderworpen moeten worden aan een keuring vooraf, waarbij sommige comics op hun inhoud verplicht de vermelding 'Voor volwassenen' krijgen opgedrukt. Merkwaardig is, dat de roep om een dergelijke keuring uit de comic book-industrie zelf voortkomt. Initiatiefnemer tot het debat was Jan Strnad, scenarist van onder anderen Richard Corben, bekend om de pittige inhoud van zijn strips! Een nummer van een ook in Nederland verspreid Jehova's-getuigenblad Ontwaakt van november 1983, laat zien, dat er in die kringen nog weinig veranderd is in het denken over stripverhalen, hier voor het gemak op één lijn gesteld met comic books. De Duitse theoreticus Wilfried Gottschalck liet enkele jaren geleden zien, dat de grote voorliefde van Duitse jongeren voor superheldenstrips wijst op een toenemend narcisme onder de jeugd. Hij baseerde zich daarbij op analyses van de pedagoog Hans-Georg Trescher in het tijdschrift Kindheit aan de hand van Supermans strijd tegen de diamant-demon. De officiële keuring die de comic book-industrie uit zelfbescherming in de vijftiger jaren invoerde: de Comics Code, blijkt inmiddels een wassen neus geworden. Eind vorig jaar besloot uitgeverij DC om de griezelstrip Swamp Thing van de hand van de snel naam makende Engelse schrijver Alan Moore en tekenaars Steve Bissette en John Tottleben voortaan niet meer aan de Comics Code voor te leggen en ongekeurd in de kiosken te brengen. De geest van Wertham is opnieuw uit de fles.