Recensies

Sinds een kleine vijftien jaar is de 52-jarige Gentenaar Jacques Moeraert, beter bekend als Zak, huiscartoonist van het Belgische progressieve dagblad De Morgen.
Ook in Nederland vergaarde hij enige bekendheid met zijn cartoons in De Volkskrant, De Limburger en De Groene Amsterdammer. Een deel van zijn - vrij recente - cartoons is nu gebundeld in Pech onderweg. Omdat hij zijn cartoons gepubliceerd ziet op de opiniepagina's van De Morgen draagt Zak het stempel van 'politiek cartoonist' met zich mee, al wil hij dat zelf liever niet gezegd hebben. Tuurlijk, voor zijn cartoons haakt hij gretig in op de actualiteit, maar naar eigen zeggen vertrekt hij niet vanuit een bepaalde politieke mening, laat staan dat hij zijn meningen kenbaar zou willen maken. Een preker of moralist is het laatste wat Zak zou willen zijn. Er zit dan toch een flinke portie maatschappijkritiek in zijn cartoons verweven? Nou, niet bepaald. Zak wil gewoon creatief omspringen met de actualiteit, de actualiteit uit verrassende invalshoeken benaderen en mensen laten nadenken over de voorgekauwde kost die hen door de media wordt aangereikt. Op een grappige manier? Jazeker, al wil Zak allerminst een grappenmaker zijn. De vraag of je met sommige 'ernstige' zaken humor kunt bedrijven - laten we zeggen de jodenvervolging onder WO II of, recenter en dichter bij huis, de zaak van Marc Dutroux en de verdwenen kinderen - is bij hem niet aan de orde. Zak beschouwt zich niet als een 'grappenmaker', houdt ook helemaal niet grappenmakers. Hij behandelt bewust ernstige thema's, heeft respect voor de dingen die hij behandelt en is meer geïnteresseerd in de percepties van de gewone man dan in de ronkende verklaringen van politici. De 'gewone Vlaming' is inderdaad in Pech onderweg weer een dankbaar onderwerp gebleken: de kleinburgerlijke Vlaming op vakantie, met bierpens tot op de grond en bolletjeshemd (met een speciale vermelding voor de ramptoeristen), de kleinburgerlijke Vlaming en zijn visie op de vluchtelingenproblematiek, de noodzaak die hij voelt tot humanitaire hulp of toch op zijn minst op een goed - politiek correct - blaadje te staan, zijn oppervlakkige houding ten opzichte van mensenrechten, enzovoort. Een cartoonist als Zak, die voortdurend inspeelt op de actualiteit, beseft natuurlijk zelf ook wel dat zijn cartoons erg tijdgebonden zijn en snel gedateerd. De in Pech onderweg gebundelde cartoons van de heer Moeraert blijven evenwel herkenbaar om ook na de eerste lezing een glimlach, zij het een wrange, op de lippen te toveren. De oorlogen in Rwanda, Tsjetsenië, Kosovo, Algerije en Israël of de heisa rond asielzoekers en vluchtelingen zijn zo in het collectieve geheugen gegrift dat de cartoons die Zak erover maakt ook jaren na datum verstaanbaar zullen blijven. Schaterlachen is er bij Zak niet bij, maar is een bulderlach in situaties als deze niet veel cynischer en ongepaster dan het cynisme waarvan Zak wel eens -onterecht - beschuldigd wordt?