In 2004 publiceerde uitgeverij Atlas in samenwerking met Oog & Blik De fixer van Joe Sacco. Een jaar later bracht uitgeverij Xtra Onder Palestijnen - De intifada in beeld van hem uit. De Amerikaanse tekenaar maakte in die jaren wereldwijd naam als stripjournalist. Hij levert indrukwekkende oorlogs- en crisisreportages in stripvorm af, waarvoor hij in 2002 al de VPRO Grand Prix-prijs van de Stripdagen Haarlem kreeg. Vreemd genoeg hebben we zeven respectievelijk zes jaar moeten wachten totdat beide uitgevers weer met Sacco-boeken op de proppen zijn gekomen. Atlas doet dat met relatief nieuw werk: Gaza 1956 - In de marge van de geschiedenis (origineel uit 2009). Xtra brengt eindelijk Moslimenclave Gorazde - De oorlog in Oost-Bosnië uit, een vertaling van Safe Area Gorazde die het al in 2005 aankondigde. Het blijft jammer dat zo'n auteur niet in één fonds zit, zoals in de literaire wereld gebruikelijk is. Het levert een consistentere reeks boeken op, in plaats van een verbrokkeld oeuvre. Los hiervan zijn het opnieuw indrukwekkende uitgaven. In Gaza 1956 tracht Sacco te achterhalen hoe de moordpartijen in 1956 tijdens de Suez-crisis zijn verlopen, waarbij Israëlische troepen naar verluidt honderden Palestijnse burgers in de plaatsen Khan Yunus en Rafah in de Gaza-strook neerschoten. Bijzonder is dat hij ditmaal haast meer als een historicus dan als een journalist te werk gaat. Sacco raadpleegt VN-documenten en andere archiefstukken waarin informatie over deze vergeten massamoorden zou moeten staan. Hij huurt daarvoor twee Israëlische onderzoekers in die hem hierbij helpen. Verder bezoekt hij de Gaza-strook tijdens twee reizen in 2002 en 2003. Daar doet hij aan 'oral history', waarbij hij op zoek gaat naar ooggetuigen en mensen die de schietpartijen hebben overleefd. Sacco beseft terdege dat herinneringen ruim vijftig jaar later vervaagd zijn. In het boek geeft hij niet alleen weer hoe zijn speurtocht verloopt maar ook waar de details in de getuigenverslagen van elkaar verschillen. Voor de reconstructie van de steden en vluchtelingenkampen van Gaza maakte Sacco gebruik van de beschrijvingen van Palestijnen en de foto's uit de archieven van de Unrwa, een hulporganisatie van de VN. Al deze inspanningen leveren een huiveringwekkend beeldverslag op, waarvan de maker hoopt dat het ook in Israël gelezen zal worden. Al was het alleen al om de voormalige Israëlische soldaten die de gebeurtenissen in 1956 hebben meegemaakt, er toe te brengen hun eigen herinneringen en standpunten publiek te maken. In zijn voorwoord schrijft Sacco dat jongeren in Gaza zijn belangstelling voor het verleden verbijsterend vonden. 'Wat heb je aan dat gewroet als er vandaag de dag nog steeds aanvallen zijn en huizen worden verwoest', luidde hun reactie. De striptekenaar staat op het standpunt dat heden en verleden niet zo makkelijk van elkaar te scheiden te zijn. In het geval van Gaza 1956 kan het verslag in zijn ogen leerzaam zijn voor mensen die willen begrijpen hoe de haat in de harten van de Palestijnen is geplant. De andere, bij Xtra verschenen stripreportage, Safe Area Gorazde, stamt al uit 2000 en betekende Sacco's doorbraak. Als enige buitenlandse journalist koos hij ervoor om tijdens de oorlog in voormalig Joegoslavië een aantal maanden (eind 1995, begin 1996) in Gorazde te verblijven. Dit was een zwaar belegerde enclave in Oost-Bosnië met een bevolking die voor het merendeel uit moslims bestond. Hij laat in zijn verslaggeving tal van mensen aan het woord over hun oorlogservaringen, de etnische zuiveringen en de twijfelachtige rol van de Verenigde Naties. Ook de genocide in Srebrenica komt aan bod. En passant legt hij treffend uit wat voor grote invloed de Tweede Wereldoorlog, waarin de verschillende bevolkingsgroepen elkaar ook al naar het leven stonden, nog had op de Balkanoorlog van 1992-1995. Als lezer is het even wennen aan zijn doeltreffende, wat kale tekenstijl, maar al snel grijpt Sacco je bij de keel met deze indrukwekkende en aangrijpende stripreportage. Hij brengt zonder opsmuk de gruwelijkheden van een oorlog in beeld, maar zorgt er tevens voor nog ruimte over te houden voor de menselijke emotie en, toch ook, de humor en de overlevingsdrang in zware tijden.