Het is voor moderne mensen misschien moeilijk voor te stellen - en zeker voor ons Nederlanders - hoe diep en traumatisch de impact is geweest van de Eerste Wereldoorlog in de Franse samenleving van begin vorige eeuw. Vier jaar lang was het landschap van Noord-Frankrijk het toneel van een ongekende massaslachting waarbij hele generaties jonge soldaten onophoudelijk werden aangevoerd uit alle dorpen, steden en plattelandsgemeenschappen om te dienen als kanonnenvoer. Daarbij kwam steeds duidelijker aan het licht dat de leger- en regeringsleiders geen idee hadden waar ze mee bezig waren en vooral uitblonken in onmacht, onvermogen en onwetendheid. Het feit dat de Franse samenleving begin 20e eeuw nog grotendeels was ingericht als een standenmaatschappij en de slachtoffers in de loopgraven vooral behoorden tot de lagere sociale klasse zorgde voor een diepe, door haat gevoede kloof onder de bevolking. Deze bewustwording kreeg voor het eerst gestalte in Verdun 1917, toen 'Les Poilus' simpelweg weigerden verder te vechten terwijl de Duitsers een nieuw offensief inzetten. Het was te danken aan het pleidooi van generaal Petain - voor betere omstandigheden voor de loopgraafsoldaten - dat de oorlog toen niet verloren werd. Petain werd de held van Verdun, de Duitsers werden verslagen en de oorlog werd gewonnen. Maar de haat had zich diepgeworteld. In de twintig jaren die volgden ontwikkelde Frankrijk zich tot een verscheurde natie, waarin het constant broeide onder het oppervlak. Polarisering vond plaats tussen royalisme, republicanisme, socialisme en fascisme, pacifisme en extremisme, communisme en antisemitisme en alle dwarsverbanden daar doorheen. De enige gedachte die al deze facties verenigde was dat ze zich nooit meer in zo'n zinloze strijd zouden laten storten als die van '14-'18. Dit culmineerde in 1938 in het pamflet 'Waarom sterven voor Danzig' van Marcel Deat, oorlogsheld, filosoof, pacifist en socialist. Dezelfde persoon vond zich enkele jaren later terug als aanhanger van Vichy, Petain en het fascisme. (Ja, dezelfde Petain) En zo verging het velen: helden die zich hadden onderscheiden op de slagvelden van WOI zetten twee decennia later de deur wagenwijd open voor Hitler en consorten. Aan een van deze figuren wijdt uitgeverij Deadalus nu een triptiek onder de titel Darnand - De Franse beul van Fabien Bedouel en Patrice Perna. Hierbij parafraseer ik graag Obelix: 'Rare jongens die Fransozen'.