In de schaduw van de helden is de naam van het monument dat David Sala (1973), bekend van Replay, opricht voor zijn twee grootvaders. Het is een strip die staat als een huis. Zowel de vader van zijn moeder als die van zijn vader waren republikeinse Spanjaarden die naar Frankrijk vluchtten om aan Franco te ontkomen. Ze kwamen van de regen in de drup. De ontvangst was matig, terwijl de Tweede Wereldoorlog nog moest beginnen!
'Het schijnt dat genen een geheugen hebben', realiseert de jonge David zich, omdat hij zich vereenzelvigt met het lot van zijn opa’s die meermalen de dood in de ogen zagen en die hij beiden gekend heeft. De ene opa weigert gewoon eerder te sterven dan Franco, puur op wilskracht. Op de wc (groene tegeltjes, oranje mat en bloemetjesbehang, want seventies) staat een boekenkastje met daarin fotoboeken van deportaties. Deze indrukken worden versterkt door de dood van een schoolkameraadje. Sala’s waterverfschilderijen zijn af en toe hallucinant, zo mooi.
Juist als de oorlogsellende verbeeld moet worden, schakelt Sala over naar een surrealistisch palet met rose, paars, gifgroen. Pointillisme, Gustav Klimt en Franz Marc’s blauwe ruiters schemeren door de verf heen. Zelden knalde kleur zo sterk. Uiteindelijk ligt hier de bron van Sala’s kunstenaarschap. Want dat In de schaduw van de helden autobiografisch is, daaraan behoeft niet getwijfeld te worden. De jonge David tekent striphelden na en krijgt nachtmerries over horror. We zien de jonge artiest ook geconcentreerd tekenen aan Replay, terwijl in de tekstballonnen de tijd versnelt. De grote foto van Sala’s werktafel op de laatste bladzijde ligt bezaaid met echte, gebruikte rekwisieten. Ik heb alle voorwerpen weer opgezocht in deze beeld-roman. Wat een feest van gruwel en genot.