In het midden van de jaren 1960 maakte ook Nederland kennis met strips die specifiek voor volwassenen waren geschreven. Opvallend waren de kritische en absurdistische verhalen die door vrouwelijke hoofdpersonen werden gedragen. Goede voorbeelden zijn het Franse Barbarella van Jean-Claude Forest, het Italiaanse Valentina van Guido Crepax, en het Amerikaanse Phoebe Zeitgeist van Michael O'Donoghue en Frank Springer. Met de maatschappijkritische satire Iris uit 1968 bleef ook Nederland op dit punt niet achter. Iris was het product van de samenwerking van de vorig jaar overleden tekstschrijver Lo Hartog van Banda en tekenaar Thé Tjong-Khing.
Die samenwerking kreeg een fraai vervolg in een krantenstrip, waarvan de stroken vanaf 1969 in een aantal dagbladen verschenen. Arman en Ilva, zoals dit sciencefiction-verhaal heet, ontwikkelde zich tot één van de hoogtepunten van de Nederlandse stripproductie. In 1975 verscheen het laatste van de zestien verhalen. Ze werden gelukkig al snel, in de jaren tussen 1977 en 1983, in albumvorm uitgebracht door uitgeverij Brabantia Nostra. Die zeven albums met vier stroken per pagina zijn inmiddels echte verzamelobjecten geworden. De stripliefhebber kan dan ook zonder meer tevreden zijn met het besluit van uitgeverij Sherpa om de verhalen opnieuw uit te brengen.
Arman en Ilva is sciencefiction, maar in een opvallend realistische tekenstijl. De serie wijkt in dat opzicht nadrukkelijk af van het Franse Ravian waarin de gelijknamige hoofdpersoon in dezelfde periode samen met zijn Laureline het heelal verkende. Enige overeenkomsten zijn er wel, want net als Ravian is Arman een slungelig soort ruimte-ingenieur en net als Laureline fungeert Ilva als een side-kick die eigenlijk de hoofdrol speelt. Maar, en anders dan bij Ravian, oogt de techniek van de toekomst klassiek-futuristisch en daarmee lichtelijk gedateerd. Ook de klassieke telefoon die de hoofdpersonen af en toe ter hand nemen ziet er nu hopeloos ouderwets uit. Grappige vondsten zijn er evenwel ook, zoals het zweeftuig dat bestuurd wordt met het toetsenbord van een piano. De techniek is echter niet wat deze verhalen zo boeiend maakt. Dat zijn vooral de tekenstijl en de daarop toegesneden verhalen.
Thé Tjong Khing staat bekend als een grootmeester van de expressiviteit. Het accent ligt in zijn werk niet op de actie, maar op de filmische gezichtsuitdrukking en lichaamstaal van zijn karakters. Dat werkt het best als de hoofdfiguren min of meer passieve toeschouwers zijn van de actie en de lezer, indirect, via hun reacties de ontwikkeling van het verhaal moet volgen. In Arman en Ilva maakt Lo Hartog van Banda die gelaagdheid tot een essentieel onderdeel van de verhalen. De beide ruimtereizigers Arman en Ilva worden neergezet als de lichtelijk naïeve kinderen van een futuristische verzorgingsstaat, die op hun tochten onverwachts en vaak tot hun verbijstering kennismaken met de duistere achterkanten en buitenkanten van hun eigen samenleving. De verhalen zijn daardoor meer Kafkaësk en minder direct maatschappijkritisch dan bij voorbeeld Ravian. En, op de één of andere manier maakt dat ze tegelijk ook verrassend actueel. Krantenstrips werden vroeger nog niet in kleur afgedrukt. In dit geval blijkt dat een voordeel, want Khing toont zich een meester in het chiaroscuro, de contrastwerking tussen licht en donker. Hij hanteert een minimalistische lijnvoering, waarin trefzekerheid voorop staat maar steeds nog net zo dat de spontaniteit de overhand houdt. In de uitgave van Sherpa, waarin per pagina twee stroken uitvergroot worden weergegeven, komen die kenmerken uitstekend tot hun recht. De albums zien er prachtig uit en elk deel is voorzien van een kort voorwoord van een bewonderende collega en een informatief dossier met schetsen en achtergrondinformatie.
De verhalen 10 en 13 - De perfecte kringloop uit 1972, en Het spoor dat verdween uit 1973 - liggen inmiddels in de winkel. De 11e episode, De ethiek van Xorxoz, verschijnt deze maand. Daarna wordt het helaas weer wachten tot de feestdagen eind 2007.