Recensies

'Duizend bommen en granaten! Wandelende cycloon! Stuk straalbullozer! Onbeschoft stekelvarken! Driedubbel overgehaalde alpiene kropdragers! Strandschuimer! Zwamneus! Ellendelaren! MRKRPXZKRMTFRZ!, zo maar een willekeurig rijtje uit de rijke scheldwoordenschat van kapitein Haddock. Har Brok heeft gelijk wanneer hij in de inleiding van Duizend bommen en granaten..! vaststelt dat Haddock in de avonturen van Kuifje het schelden tot een alledaagse kunst verheft. Op initiatief van de Fransman Albert Algoud wordt dan ook een complete, geannoteerde weergave van Haddocks eigenzinnig scheldwoordgebruik in boekvorm uitgebracht. Har Brok verzorgt de Nederlandse uitgave, waarvan Duizend bommen en granaten.. ! de eerste bloemlezing is. Het is nog een heel karwei een integrale editie samen te stellen, daar in de 15 albums waar Haddock zijn scheldkanonnades afsteekt maar liefst zo'n 470 krachttermen en 560 scheldwoorden terug te vinden zijn. In zijn informatieve doch beknopte inleiding maakt Brok echter niet duidelijk op welke voorwaarden zijn selectie van 142 woorden en uitdrukkingen voor deze bloemlezing is gebaseerd. Zijn keuze voor bijvoorbeeld 'Ectoplastisch bijprodukt, 'Stelletje Ku Klux-Klans' en 'Schurken, en niet voor 'Protozoën, 'Stuk geleid projectiel' of 'Galgenaas, is aan een zekere willekeur onderhevig.
In het fraai vormgegeven boekwerkje (op een paar, kennelijk nooit te vermijden typefouten na) wordt ieder scheldwoord, dat opgenomen is, etymologisch beschreven en nader toegelicht. De lezer krijgt informatie over de betekenis of meerdere betekenissen van een woord of uitdrukking, de herkomst van een woord, de oorspronkelijke Franse uitdrukking, het officieel bekend staan als scheldwoord en nog veel meer.
Het scheldwoordenarsenaal van Haddock is zeer uitgebreid, waardoor er geen duidelijke structuur in aan te brengen is. Wel wijst Brok op een aantal terugkerende elementen in Haddocks scheldpartijen. Vanzelfsprekend zijn er termen terug te vinden die iets met de scheepvaart uit te staan hebben ('Piraat, 'Kelderaars'). Verder haalt Haddock zijn inspiratie graag uit het exotische van de verre streken die hij tijdens zijn reizen heeft aangedaan, waarbij vooral zijn aandacht voor apen opvalt ('Stelltje Bavianen, 'Makaken, 'Meerkatten, 'Rolapen'). Duidelijk is in ieder geval dat Haddock zijn losgemaakte gevoelens op een bewonderenswaardig creatieve en inventieve manier weet te verwoorden.
Hopelijk duurt het geen jaren voordat het uiteindelijke complete overzicht van het scheldwoordenjargon van Haddock verkrijgbaar is. Hopelijk wordt er dan wel gedacht aan een toegankelijke index die bij zo'n initiatief niet mag ontbreken.