Recensies

De ‘provo van de politieke pornografie’!

Uitgave

Bijna ongemerkt is Willem, de artiestennaam van Bernard Willem Holtrop, de internationaal succesvolste striptekenaar van Nederland. De al sinds de jaren zestig in Frankrijk wonende tekenaar, vooral van cartoons, is bij leven vereerd met een biografie. Hij is 83 jaar, maar het had niet veel gescheeld of hij had die leeftijd nooit bereikt: toen terroristen precies tien jaar geleden een brute aanslag pleegden op de redactie van het satirische tijdschrift Charlie Hebdo, zat redactielid Willem nog in de trein. Zijn afkeer van vergaderingen ‘behoedde hem voor een dodendans op de maat van Kalasjnikovs’.
Biograaf Frenk Driessen vertelt Willems leven chronologisch. Hij groeide op in een welvarend, behoudend milieu. Op school wilde hij niet deugen, maar wel tekenen: een leraar als lijk en het mooiste meisje van de klas bloot. Dan is al duidelijk: Willem heeft geen eerbied voor gezag. Net als veel andere creatieven, zoals Karel Appel en Simon Vinkenoog, trekt Willem geregeld naar Parijs: dáár gebeurt het! Hij leest er het blaadje Siné Massacre van Maurice Sinet en diens invloed is blijvend: scherp, taboeloos, links, anarchistisch. Dat weerhoudt Willem er niet van ook voor Liberaal reveil te tekenen, clubblad van de VVD! Wanneer in Nederland provo groot wordt, past hem dat als een jas. Hij tekent voor Provo, en gooit een steentje mee tijdens het huwelijk van Beatrix en Claus. Opperprovo Roel van Duijn voorziet direct Willems grote carrière.
In Parijs maakt hij kennis met alle groten: Topor, Wolinski, Reiser en hij introduceert er Joost Swarte. Hij krijgt internationaal prijs na prijs, tot in Afrika aan toe, en in 2000 de Stripschapprijs. Er is wat commentaar, zijn strips zijn minder bekend dan zijn spotprenten. Voor ondergetekende is zijn strip De lotgevallen van Piet Por, samen met Ans en Hans krijgen de kans van Theo van den Boogaard, beide gepubliceerd in jongerentijdschrift Aloha, bepalend geweest. Piet Por blijkt oorspronkelijk Franstalig te zijn! En het vorig jaar verschenen album De mooiste avonturen van Prins Bernard verscheen al 47 jaar geleden in Frankrijk. Saillant detail: oorlogskind Willems tweede naam is Bernard, vernoemt naar... precies! Commentaar is er ook van de Rijksvoorlichtingsdienst, die wil vooraf van Het Stripschap het juryrapport inzien, ‘voor het archief’!
Driessen typeert Willems werk als ‘politieke pornografie’. Pornografie omdat Willem graag veel seks, lichaamsopeningen en – sappen tekent. Politiek, omdat hij politieke opwinding wil veroorzaken, geen seksuele. Willem vindt die term trouwens onzin, wat tekenend is voor zijn onafhankelijke, laconieke houding. En politieke opwinding krijgt hij. Voor de tekening van koningin Juliana als prostituee wordt hij vervolgd wegens majesteitsschennis. Hij ontkent de tekening gemaakt te hebben en wordt vrijgesproken. In 1988 verschijnt De duivelsverzen van Salman Rushdie, wat de man de rest van zijn leven ellende oplevert. Willem illustreert een bloemlezing van erotische passages uit De duivelsverzen, waartegen Rushdie en zijn uitgever procederen, met succes.
Driessens biografie is een academisch proefschrift. Dat blijkt vooral uit de honderd (!) bladzijden noten, bronnen en registers, een derde van het hele boek. Driessen bespreekt wel belangrijke en invloedrijke collega’s van Willem, en ook de vele tijdschriften en – schriftjes waarin hij publiceert. Dan levert soapachtige verhalen op, waarin Willem als vriendendienst nog meineed pleegt, én de titels Hara-Kiri, Charlie, La grosse Bertha en Siné, soms aan elkaar geplakt en wisselend als hebdo of mensuel, wat ‘wekelijks ’of ‘maandelijks’ betekent. Maar wat de geïnteresseerde lezer enorm mist zijn illustraties! Niks vervelender dan óver een plaatje lezen zónder dat plaatje. Dan heeft de Stripschrift-lezer het een stuk beter, zie de nummers 306 en 330, en …ongecensureerd! Bovendien nodigde de redactie Nederlandse collega's uit om voor Willem een cartoon te maken ter gelegenheid van zijn Stripschapprijs 2000. Geestig is Peter van Dongen, met verwijzing naar Willem Vleeschouwer, immers ook een Willem -dat krijg je ervan als je alleen je voornaam gebruikt. En 'vleeschouwer' hint op Willems rauw-fysieke beeldtaal.


WM



Provo van de politieke pornografie

Frenk Driessen; Bernard 'Willem' Holtrop
Prometheus 2024
softcover
ISBN: 978-90-4465-514-8
Prijs: € 29,99
336 pagina's
zwart/wit
Stripschrift 496

Op deze site worden cookies gebruikt, wilt u hiermee akkoord gaan?
Privacy en voorwaarden Accepteer Weiger